XIV Festiwal Filmu Filozoficznego: Współczesne mitologie

XIV edycja Festiwalu Filmu Filozoficznego pod hasłem Współczesne mitologie tym razem podejmuje wątki oraz idee związane ze współczesną interpretacją mitów, przede wszystkim antycznych Grecji i Rzymu.

Czas, w którym przyszło nam żyć, jest pełen postaci jakby żywcem wyjętych z podań mitologicznych. Współcześni artyści, filmowcy czy ludzie mający choćby znikomy wpływ na otoczenie stają się bohaterami mitów kultury masowej, stają się „Apollo-getami” nowego stylu życia. Inspiracja starożytnością jest dziś powszechna. Moda na legendarnych i epickich bohaterów stała się faktem. Niemal każda osoba, mająca status osoby publicznej może być nazwana postacią ikoniczną, epicką czy charyzmatyczną.

Chcemy przyjrzeć się obecnej modzie czy też może autentycznemu powrotowi do korzeni, do mitologicznych wątków, obecnych w kinie i kulturze współczesnej. Czy i w jaki sposób starożytne mity mogą opisywać naszą rzeczywistość? Współczesność ma swoje mity, ale czy tworzymy mitologię?

Mówiąc o współczesności, nie sposób pominąć sztucznej inteligencji. I to jest kolejny ważny temat, który podejmiemy podczas festiwalu: Nowy Człowiek / Nad Człowiek. W opowieściach filmowych coraz częściej mamy do czynienia z tematami fuzji światów online-offline, rozwoju biotechnologii, sztucznej inteligencji oraz zderzenia człowieka z pędzącym postępem. Na czym dokładnie jednak polega ten postęp? Dokąd dąży? I co dzieje się z człowiekiem w świecie, w którym sprawy przez telefon można załatwić z generowanym sztucznie ludzkim głosem, na czatach odpisują nam boty. Automatyzacja życia jest tak wielka, że można przeżyć dzień bez zwykłej ludzkiej interakcji.

Co czeka na uczestników festiwalu?

- Projekcje filmów, dyskusje z zaproszonymi gośćmi: filologami klasycznymi, filozofami, filmoznawcami oraz festiwalową publicznością w gościnnych, festiwalowych przestrzeniach Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, ASP Akademii Sztuk Pięknych, SCKM Staromiejskiego Centrum Kultury Młodzieży i w Kinie Kika.

- BajkoZofia - czyli pokaz teatralny i warsztaty antyczne dla dzieci oraz film i spotkanie w Kinie Kika

PROGRAM:

Inauguracja XIV Festiwalu Filmu Filozoficznego
25.03.2025 | Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha | godz. 18.00 | wstęp wolny
Zabicie świętego jelenia w reż. Yórgosa Lánthimosa
Projekcji towarzyszyć będzie spotkanie z dr. hab. Krzysztofem Bielawskim oraz dr. Michałem Bizoniem, spotkanie prowadzi Michał Lesiak.

Zabicie świętego jelenia Yorgosa Lanthimosa to grecka tragedia rozegrana w realiach współczesności. Podczas festiwalu przyjrzymy się, jak filmowcy wykorzystują symbolikę mitologiczną, by opowiadać o współczesnym świecie. Przewodnikami po mitologicznym świecie będą zaproszeni goście filolodzy klasyczni, filozofowie i filmoznawcy oraz publiczność festiwalowa: dr hab. Krzysztof Bielawski UJ, dr Michał Bizoń UJ, Michał Lesiak oraz studenci Koła Naukowego Filologii Klasycznej UJ.

dr Michał Bizoń – absolwent fizyki i filologii klasycznej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Doktor filozofii. Pracownik Instytutu Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Opiekun koła naukowego filozofii starożytnej. Specjalizuje się w historii pojęcia wolnej woli w starożytności i średniowieczu.

dr hab. Krzysztof Bielawski – doktor filologii klasycznej i absolwent wydziału teologii, tłumacz, współzałożyciel i redaktor naczelny Wydawnictwa Homini. Wykładowca UJ, znawca patrologii, zajmuje się badaniami nad antycznymi fragmentami muzycznymi oraz związkami tragedii z teologią.

Michał Lesiak – absolwent Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu oraz Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie przygotowuje rozprawę doktorska poświęcona twórczości Francisa Forda Coppoli w kontekście przemian w systemie produkcji i dystrybucji w kinie amerykańskim. Współzałożyciel i redaktor czasopisma o tematyce audiowizualnej „EKRANy”. Autor publikacji o tematyce historyczno-filmowej w monografiach zbiorowych oraz w czasopismach kulturoznawczych.

Zabicie świętego jelenia, reż. Yórgos Lánthimos
Steven (Colin Farrell) jest wybitnym kardiochirurgiem, a jego żona, Anna (Nicole Kidman), szanowaną okulistką. Mają dwójkę dzieci, są zamożni, zdrowi i toczą szczęśliwe, rodzinne życie. Steven przyjmuje pod swoje skrzydła 16-letniego Martina. Pełni dla niego rolę ojca, którego chłopak nie ma. Pewnego dnia mężczyzna przedstawia Martina swojej rodzinie i od tego czasu sprawy przybierają nieoczekiwany, katastrofalny w skutkach obrót. Zabicie świętego jelenia to uwięziona w sterylnym świecie Lanthimosa historia, której głównymi motywami są wina i kara, sprawiedliwość i niesprawiedliwość, a wszystko pod dyktando prawdziwie tragicznego fatum. Jak z nagłą zmianą idylli w koszmar poradzi sobie rodzina?

29.03.2025 | Staromiejskie Centrum Kultury Młodzieży | godz. 15.00 | zapisy: krakowfff@gmail.com
BajkoZofia. Bajki ezopowe i warsztaty dla dzieci
Warsztaty antyczne, pokaz teatralny dwóch bajek Ezopa z oryginalną muzyką i w równie oryginalnej inscenizacji.

BajkoZofia – warsztaty antyczne dla dzieci, prowadzenie Katarzyna Kiebała i Kornelia Wilk studentki Koła Naukowego Filologów Klasycznych UJ., pokaz teatralny bajek Ezopa. Warsztaty połączone z wprowadzeniem w kulturę antyczną i prezentacją sceniczną dwóch bajek Ezopa, greckiego poety. W programie festiwalu, znajdą się bajki Ezopa Żółw i zając oraz Sejm myszy, w inscenizacji i z autorską muzyką Mariusza Kolucha oraz scenografią i kostiumami Joanny Miczałowskiej. Obie z prezentowanych bajek zawierają morał, przestrogi i pouczenia, odwołują się do znanych mitów, które jak się okazuje nic nie straciły ze swojej aktualności i oprócz rozrywki mają ogromne wartości edukacyjne. W bajkach wystąpią: Katarzyna Kiebała, Kornelia Wilk, Joanna Miczałowska i Mariusz Koluch.

Joanna Miczałowska – scenografka, kostiumografka, językoznawca, na co dzień pracownik działu promocji i organizacji imprez w Staromiejskim Centrum Kultury Młodzieży. Współpracuje z Teatrem Hothaus w Krakowie (udział w projektach dotyczących realizacji spektakli na poziomie prac scenograficznych i aktorskich m.in.: Menażeria, Nie niewola, ni wolność, Baśń o stworzeniu artysty, Słowa całują, pocałunki gwarzą, Poezja i dobroć… i więcej nic…, Wodny manifest, Tygiel ludzki w reż. Wojciecha Terechowicza).

Mariusz Koluch - Absolwent Wydziału Wokalno-Aktorskiego Akademii Muzycznej w Krakowie. Poszukiwacz zaginionych dźwięków. Jego zainteresowania skupiają się głównie na muzyce etnicznej wielu narodów, głównie azjatyckich. W repertuarze Mariusza Kolucha znajdują się pieśni inspirowane folklorem (Ravel, Ives, Szymanowski, Komitas), pieśni etniczne różnych narodów (Gruzinów, Ormian, Tuwińców, Żydów) oraz awangardowe utwory wokalne XX wieku (Cage). Jest także entuzjastą nietypowych w swym brzmieniu azjatyckich technik wokalnych. Od 2003 roku, wspólnie z dr hab. Krzysztofem Bielawskim (UJ), prowadzi badania na temat interpretacji utworów wokalnych Antycznej Grecji. W roku akademickim 2004/2005, wraz z dr hab. Krzysztofem Bielawskim prowadził zajęcia dydaktyczne dotyczące tego zagadnienia w Instytucie Filologii Klasycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

29.03.2025 | Kino studyjne KIKA | godz. 11.00 | wstęp wolny
Chłopiec i czapla, reż. Hayao Miyazaki
Projekcji towarzyszyc będzie spotkanie dla młodych widzów z Magdaleną Walo i Karoliną Paluch.

Chłopiec i czapla, reż. Hayao Miyazaki
Jak żyjesz? – tak w dosłownym tłumaczeniu brzmi tytuł najnowszego filmu Hayao Miyazakiego, który dla polskiej widowni znany jest jako Chłopiec i czapla. Japoński tytuł tej animowanej produkcji studia Ghibli o wiele bardziej oddaje enigmatyczną naturę filmu, przeznaczonego docelowo dla widza młodego, dla dzieci. Film ten jest prawdziwym rogiem obfitości, jeśli chodzi o różnego rodzaju nawiązania literackie, filmowe, filozoficzne i mitologiczne. Rozsiana po magicznych światach równoległych historia opowiada o żałobie i dorastaniu chłopca imieniem Mahito. W towarzystwie mówiącej ludzkim głosem czapli szarej, chłopiec przemierza nieoczywiste krainy, a wszystko to, by rozwiązać zagadkę istnienia magicznego świata i być może życia w ogóle. Ale przede wszystkim jest to film o wyobraźni, przyjaźni i miłości. O dorastaniu i dojrzewaniu, o radzeniu sobie z trudnymi emocjami, o poszukiwaniu radości i magii życia.

Karolina Paluch oraz Magdalena Walo przybliżą młodemu widzowi tematykę filmu, wspólnie porozmawiają o mitologii (zarówno japońskiej, jak i Antyku), o przemianie głównego bohatera i znaczeniach ukrytych w animacji.

Na wydarzenie serdecznie zapraszamy dzieci (10+) z rodzicami oraz wszystkich chętnych.

Karolina Paluch – ukończyła Filmoznawstwo i wiedzę o nowych mediach na Uniwersytecie Jagiellońskim. W swoich pracach dyplomowych skupiała się na analizie przestrzeni filmowej poprzez konteksty transcendencji i liminalności. Debiutująca recenzentka filmowa. Na co dzień zajmuje się montażem i kierownictwem produkcji filmowej w firmie szkoleniowej. Pracowała i była wolontariuszką ogólnopolskich festiwali filmowych. Programerka Festiwalu Filmu Filozoficznego w Krakowie.

Magdalena Walo – Krakowska Fundacja Filmowa. Absolwentka kulturoznawstwa specjalizacja: filmoznawstwo na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ. Jako doktorantka Uniwersytetu Jagiellońskiego na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej prowadziła zajęcia ze studentami z zakresu kina współczesnego i kina polskiego. Jako panelistka bierze udział w konferencjach naukowych. Z Krakowską Fundacją Filmową związana zawodowo od 2017 roku. Szefowa działu PR Krakowskiego Festiwalu Filmowego. W biurze programowym jest odpowiedzialna za sekcję dla dzieci i młodzieży KidsYouth. Kino Młodych. Autorka i realizatorka KFF TALKS PODCAST.

03.04.2025 | Scena SCKM | godz. 18.00 | wstęp wolny
Sekcja filmowo-filozoficzna: Nowy Człowiek / Nad Człowiek
Yang, reż. Kogonada
Projekcji towarzyszyć będzie spotkanie i rozmowa z gośćmi festiwalu prof. dr. hab. Michałem Ostrowickim (Sidey Myoo) i dr Eweliną Twardoch-Raś. 

Istniejące pojęcia dotyczące człowieka nowej ery niosą ze sobą konkretne definicje, konteksty i odniesienia. Terminy takie jak transhumanizm i posthumanizm są nadal aktywnie używane i rozbudowywane, są istotne dla tego, jak dziś postrzegamy tematy o człowieku i człowieczeństwie. Jednak nawet one mogą ograniczyć dyskusje do konkretnych założeń, nie zawsze ujmując społeczno-ekonomiczne czynniki kształtujące owego Nowego Człowieka/mitycznego Nad Człowieka.

W opowieściach filmowych coraz częściej mamy do czynienia z tematami fuzji światów online-offline, rozwoju biotechnologii, sztucznej inteligencji oraz zderzenia człowieka z tym pędzącym postępem. Na czym dokładnie jednak polega ten postęp? Dokąd dąży? I co dzieje się z człowiekiem w świecie, w którym sprawy przez telefon załatwić można z generowanym ludzkim głosem, na czatach odpisują nam boty, automatyzacja życia jest tak wielka, że można przejść przez dzień bez zwykłej ludzkiej interakcji. Będziemy pytać o tworzenie współbytów między gatunkiem ludzkim a technologicznym, o narracje o nowym człowieku pomiędzy subgatunkiem - nie fauną i florą, a tworem ludzkim, nie mającym już znamion ludzkiego bytu - rozwijającym się poza człowiekiem i na niego wpływającym. Pytania o kondycję człowieczeństwa i formy w jakie człowiek może ewoluować, jakie jest Jego miejsce w globalnej wiosce, jaki jest status tożsamości ludzkiej wobec sztucznej inteligencji zadawać chcemy w kontekście filmu Yang (2021, reż. Kogonada). O komentarz do filmu poprosiliśmy Gości Festiwalu prof. dr. hab. Michała Ostrowickiego (Sidey Myoo) i dr Ewelinę Twardoch-Raś.

prof. dr hab. Michał Ostrowicki  (Sidey Myoo) – Filozof i teoretyk sztuki. Pracuje w Zakładzie Estetyki Instytutu Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz w Zakładzie Teorii Sztuki Mediów Akademii Sztuk Pięknych, im. Jana Matejki, w Krakowie. Interesuje się estetyką, traktowaną jako teoria sztuki, głównie w odniesieniu do sztuki współczesnej, w tym do sztuki elektronicznej. Od 2003 zajmuje się filozofią sieci oraz takimi zjawiskami, jak: immersyjność, interaktywność, teleobecność, telematyczność, sztuczna inteligencja, hybrydyzacja, alinearność, immaterialność, interfejs, tożsamość.

dr Ewelina Twardoch-Raś – doktor nauk o sztuce, adiunkt w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zastępczyni redaktor naczelnej „Przeglądu Kulturoznawczego”. Kierowniczka grantu Preludium „Sztuka nowych mediów a dane biometryczne w perspektywie filozofii post- i transhumanizmu”. Brała udział w licznych konferencjach naukowych (w tym w Oksfordzie, Saragossie, Lizbonie, Brukseli i innych). Publikuje w wielu czasopismach i tomach naukowych („Kulturze Współczesnej”, „Humanities”, „Panoptikum”, „Przeglądzie Humanistycznym” etc.). Tłumaczka z języka niemieckiego. Uzależniona od sztuki, literatury, kina i seriali. Niezmiennie marzy o locie w kosmos.

4.04.2025 | Akademia Sztuk Pieknych | godz. 18.00 | wstęp wolny
La Chimera, reż. Alice Rohrwacher
Projekcji towarzyszyć będzie spotkanie z gościem festiwalu dr. Michałem Oleszczykiem oraz dr. Sławomirem Skrzyniarzem.

Każdy ponoć ma swoją Chimerę. Coś, o czym marzy, ale nie może tego zdobyć. Dla grupy drobnych złodziejaszków rabujących okoliczne groby i handlujących archeologicznymi znaleziskami to chęć szybkiego wzbogacenia się - nawet jeżeli oznaczałoby to błąkanie się po mitycznych zaświatach. W poszukiwaniu legendarnych zakopanych drzwi, pozwalających przekroczyć mu próg innej rzeczywistości, Arthur łączy siły z rabusiami. Oferuje im swój talent do wskazywania miejsc, gdzie znajdują się starożytne skarby. Tak rozpoczyna się niezwykła, pełna magii podróż w nieznane.

Podobno cała filozofia to zbiór przypisów do Platona. Korzenie naszej kultury sięgają głęboko w otchłań przeszłości, a czasem i dosłownie głęboko w ziemię - tam, gdzie zakopane są starożytne miasta, na ruinach których wybudowaliśmy współczesną cywilizację europejską. Na co dzień posługujemy się metaforami odnoszącymi się do mitów. Wykonujemy przecież syzyfowe prace, próbujemy rozwiązywać węzły gordyjskie, latamy za blisko słońca i wpadamy w objęcia Morfeusza. Mitologia, starożytna filozofia i zagadki antyku krążą w naszej kulturze jak duchy. Choć wiele przedmiotów codziennego użytku oraz budowli czy rzeźb zachowało się do dziś, nadgryzione zębem czasu, mają w sobie coś niezwykłego, niosą te wszystkie duchy i mity wieków minionych, w glinianych misach wykopanych spod starożytnych miast, przelewa się metafizyka.

Archeologia, magia, religia i moralność – w zderzeniu współczesności i Antyku biorą udział bohaterowie filmu La Chimera w reżyserii Alice Rohrwacher. Arthur, w poszukiwaniu przejścia do innej rzeczywistości, dołącza do bandy rabusiów, którzy okradają starożytne groby Etrusków. Choć złodziejom zależy jedynie na dużym zysku płynącym z czarnego rynku antycznych znalezisk, Arthur mierzy się z tym, co niewidzialne, mityczne, z duchami przeszłości świata - i jego własnej.

O filozoficznych tropach w filmie, o kulturze Etrusków, mitologii i starożytności przesiąkających naszą teraźniejszość będą rozmawiać Gość Festiwalu dr Michał Oleszczyk Wydział Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego i dr Sławomir Skrzyniarz z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego.

dr Michał Oleszczyk – konsultant scenariuszowy, wykładowca Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego. Stypendysta Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta. W latach 2014-16 dyrektor artystyczny FPFF w Gdyni. Autor podcastu SpoilerMaster. Współscenarzysta filmu Wszystkie nasze strachy w reżyserii Łukasza Rondudy i Łukasza Gutta; kierownik literacki seriali Canal+ (The Office PL, Planeta Singli. Osiem historii, Pisarze. Serial na krótko), konsultant scenariuszowy takich filmów jak Hiacynt czy To nie mój film. Stały współpracownik serwisu RogerEbert.com; laureat Nagrody im. Krzysztofa Mętraka (2005) i Nagrody PISF (2012), nominowany do Polskiej Nagrody Filmowej w kategorii najlepszy scenariusz (za Wszystkie nasze strachy).

dr Sławomir Skrzyniarz – wykładowca w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prowadzi zajęcia z zakresu historii sztuki starożytnej, wczesnochrześcijańskiej i bizantyńskiej. Autor kilkudziesięciu publikacji poświęconych między innymi zagadnieniom ikonografii chrześcijańskiej, w tym zwłaszcza procesom kształtowania się formuł obrazowych oraz wpływowi dziedzictwa sztuki starożytnej na te procesy.

Festiwal Filmu Filozoficznego jest pierwszą tego typu imprezą filozoficzno-filmową w Polsce i na świecie, a jego podstawowym celem jest promocja interdyscyplinarnego podejścia do sztuki filmowej. Festiwal przybliża nietypowe zjawiska w dziedzinie kultury, oryginalnych i kontrowersyjnych twórców prezentujących odważne i autorskie myślenie o świecie. To też przede wszystkim idealna przestrzeń do dyskusji, refleksji nad uniwersalnymi wartościami oraz współczesną wizją człowieka.

U podstaw naszego myślenia o kinie znajduje się przeświadczenie, że kino filozoficzne wyrasta z tych samych przesłanek, co myślenie filozoficzne: zdziwienia, wątpienia, cierpienia. Czerpie z tych samych pytań, szuka odpowiedzi. Jest to również myślenie o kinie jako medium odsłaniającym jakąś tajemnicę człowieka w relacji do innego człowieka, do samego siebie, do rzeczywistości, w której egzystuje i która go przekracza.

Do zobaczenia na Festiwalu Filmu Filozoficznego!

/źródło: materiały organizatora/